اما ماجرا به همین جا خاتمه نیافت و صهیونیستها که مخالفان جدی توافق ایران و کشورهای 1+5 هستند و این توافق بسیاری از برنامه های انها برای منطقه را بر هم میریزد بیکار ننشستندو فشارشان را برطرفهای غربی افزایش دادند و به گونه ای پیش رفتند تا درجزییات تفاهم اختلال ایجاد کنندو همین امر باعث شد تا با نفوذ درنهادهای بین المللی از جمله سازمان بین المللی انرژی اتمی گزارشهایی شبهه دار تنظیم شود.

اما مساله ای که این روزها بیشتر مورد توجه قرار گرفته مسایل مربوط به npt  و پروتکل الحاقی ان است که پذیرش ان وشرایطی که این پذیرش برکشورمان تحمیل میکندو برداشتهای متفاوتی که دراین خصوص وجود دارد باعث شده تانگرانیهایی میان صاحبنظران مسایل بین الملل بوجود بیاید.

***میگویند فردو تعطیل شود

درعین حال بنا بر گزارشی که یک سایت خبری منتشر کرده است در جریان سفر اخیر سعید جلیلی نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به بوشهر، وی در دیداری خصوصی با اصولگرایان بوشهر میگوید:یکی از بحثهایی که در عرصه هسته ای مهم است این است که ما بدانیم در هسته ای چه حقوقی داریم؟ که این خود شاخصه ای را برای مقابله با دشمن به وجود می آورد. ما باید برای مقابله با دشمن بدانیم حقوق ما در NPT چیست؟

در خود NPT و پذیرش و تمدید آن از سوی کشورمان سوال بسیار است، اما با توجه به اینکه NPT را پذیرفته ایم باید ببینیم با همان قواعد چه حقوقی داریم. به طور مثال یکی از سوالات این است که در ماده یک و دو NPT آمده که چند قدرت معدود می توانند سلاح هسته ای داشته باشند اما دیگران نمی توانند. اما با وجود همین قواعد و قوانین ناعادلانه، سوالی که وجود دارد این است که با فرض پذیرش همان NPTبقیه کشورها چه حقوقی دارند؟

اینکه ملتی می گوید انرزی هسته ای حق مسلم ماست یعنی چه؟ اینکه حرف از برنامه صلح آمیز هسته ای می شود یعنی چه؟

در NPT برای اعضا تکالیف و حقوقی تعیین شده است. هر معاهده ای هم وقتی توازن دارد که بین حقوق و تکالیف آن توازن وجود داشته باشد؛ یعنی اگر تکالیفی را طرفی انجام داد اما نتوانست از حقوقی برخوردار باشد، این معاهده بی معناست. تکالیفی انجام می شود تا از حقوقی برخوردار شود.

مطابق با NPT ، یکی از حقوق هسته ای اعضا این است که می توانند از تاسیساتی که سوخت هسته ای دارند، استفاده کنند؛ مثل نیروگاه بوشهر. اما این کف حقوق است.

اما نکته مهمتر این است که مطابق با NPT همه اعضا حق داشتن چرخه سوخت هسته ای را دارند چرخه سوخت هسته ای یعنی چه؟ مختصرا یعنی اینکه کیک زرد، آنچه از معدن می آورند، تبدیل به UF۶وگاز می کنند، سپس در دستگاههای سانتریفیوژ غنی سازی شود و پس از آن به صفحه سوخت تبدیل و مورد استفاده قرار گیرد. برای این حق هم در NPT هیچگونه محدودیتی وجود ندارد. تنها دو قید وجود دارد؛ یکی اینکه این غنی سازی باید زیر نظر آژانس باشد و دوم اینکه مصرف آن صلح آمیز باشد. ممکن است کشوری مثلا برای مصرف سوخت زیر دریایی نیاز به غنی سازی ۵۰ در صد داشته باشد. از نظر NPT داشتن آن هیچ ایرادی ندارد و ممنوع نبوده و حق همه اعضاست.

نکته مهم دوم این است که اعضا بنابرNPT می توانند هرچه قدر تاسیسات بخواهند بسازند. تنها قیدی هم که اینجا وجود دارد، این است که این تاسیسات باید زیر نظر آژانس ساخته شود. این زیر نظر آژانس بودن هم ضابطه هایی دارد. اینگونه نیست که اگر امروز تاسیساتی را می خواهی بسازی از همین امروز باید آژانس را در جریان بگذاری. ۱۸۰ روز قبل از تزریق گاز، کشور باید آژانس را مطلع کند. آن بحثهایی که منافقین در مورد نطنز مطرح کردند، بعدها خود آژانس گفت حرکت ایران خلاف نبوده است، چون گازی تزریق نشده است. مطابق با NPT همه اعضا می توانند هر تعداد تاسیسات هسته ای داشته باشند. تحقیق و توسعه هم به طریق اولی همین طور است. بالاخره وقتی کشوری می خواهد چرخه را داشته باشد و غنی سازی بکند باید دانشش را داشته باشد. برای اینها در NPT هیچ منعی وجود ندارد و حق همه اعضاست.

تمام بحث ما این است که جمهوری اسلامی ایران نمی پذیرد که یک استثنا باشد. نه حقوق کمتری را حاضر است قبول کند و نه تکالیف بیشتری را. ما یک عضو NPT هستیم شما می گوئید نگرانی داریم. ما می گوئیم ما هم مثل همه اعضا زیر نظر آژانس و دوربین ها و بازرس های او در حال فعالیتیم و می بایست از حقوقمان برخوردار باشیم.

نکته جالبی که اینجا در رابطه به تاسیسات وجود دارد، این است که طرف مقابل ما می گوید فردو نباید وجود داشته باشد. می گویند فقط نطنز وجود داشته باشد ولی فردو نباشد. می گوئیم مگر نطنز زیر نظر آژانس و دوربینها و بازرسهای آن نیست؟ می گویند چرا. می پرسیم پس فرق نطنز با فردو چیست؟ چرا می گوئید فردو نباید باشد؟ پاسخی که می دهند این است که فردو چون زیر کوه است، اگر بمبارانش کنیم خراب نمی شود. به صراحت چنین می گویند. که این نشان دهنده وقاحت دشمن است. اینکه عنوان می شود چرا بی اعتمادید؟ باید گفته شود که طرح فردو نشان دهنده بی اعتمادی است. در فکت شیت آمریکایی ها نوشته در فردو نباید حتی یک گرم مواد هسته ای باشد. می گویند در اینجا نباید غنی سازی صورت بگیرد. مگر غنی سازی و تاسیسات حق همه اعضا نیست؟ یا اینکه می گویند دامنه تحقیق و توسعه را باید با ما هماهنگ و توافق بشود. یا می گویند آنچه می خواهید تهیه کنید باید در کانالی باشد که ما پاراف کنیم.

***انتظار آمریکا در مورد فردو خلاف تفاهم‌نامه است

دراین حال یک کارشناس مسایل بین الملل گفت: در مذاکرات صورت گرفته در لوزان قرار بود فردو به عنوان قلب تحقیقاتی و فناوری برنامه های هسته ای ایران عمل کند اما عملا آمریکا در حال حاضر در تلاش است که در این حد هم فردو کار نکند به این معنی که نه تنها تولید هسته ای انجام نشود بلکه تحقیقات و توسعه هم متوقف شود.

حشمت الله فلاحت پیشه درباره ادعاهای اخیر طرف آمریکایی درمورد فوردو گفت:آنچه در سوییس مطرح  شد حفظ خاصیت فناوری و پژوهشی  فردو بود،به عبارتی ایران بتواند نسل های جدید توسعه هسته ای به ویژه نسل جدید سانتریفیوژ را در قالب طرح پژوهشی تحقیقاتی داشته باشد و حتی آزمایش های لازم را در آن قالب انجام دهد.

وی افزود: این در حالی است که آمریکا تحت فشار لابی صهیونیست ها و نئومحافظه کاران داخلی کشورش که لابی جنگ طلب هستند در فردو نگاه ضد پدافند غیرعامل دارند و به این ترتیب سعی دارند در عمل فردو را به یک موزه تبدیل کنند یعنی جایی که عملا یکسری دستگاه سانتریفیوژ در حالت توسعه نیافته و بدون آزمایش تولیدی در آنجا حفظ شود.

فلاحت پیشه تصریح کرد: فردو جایی است که به دلایل نظامی و امنیتی با توجه به تهدیدات آشکار رژیم صهیونیستی و نئومحافظه کاران داخلی آمریکا که معمولا از روی میز بودن گزینه ها امن ترین جا برای پیشبرد برنامه های هسته ای است .

***ادامه اختلافات بر سر فردو

دراین راستا همچنین نایب رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: فردو یک فرصت اساسی برای کشور به حساب می آید که نباید این مرکز را به سایت تحقیقاتی مبدل کرد.

منصور حقیقت پوردر گفت‌وگو با خانه ملت، گفت:‌فردو یک فرصت اساسی برای کشور است که با توجه به سانتیفیوژهای موجود در آن می‌توان غنی سازی 20 درصدی و نیازها را در کشور تامین کرد.

نماینده مردم اردبیل،نیر و نمین در مجلس شورای اسلامی افزود: در مذاکرات ژنو و لوزان صحبت کرده اند تا فردو به یک سایت تحقیقاتی تبدیل شود که با انجام این کار فردو کارآمدی خود را برای تولید صنعتی از دست می‌دهد.

وی تبدیل شدن فردو به یک سایت تحقیقاتی را  منافی منافع ملی دانست و گفت: تبدیل فردو به سایت تحقیقاتی جز خط قرمز نظام به شمار می‌آید.

حقیقت پور فردو را فرصتی برای کشور عنوان و بیان کرد: دشمن به این مکان دسترسی ندارد و نمی توان فردو را به مرکز تحقیقاتی مبدل کرد چراکه دانشگاه‌ها مراکز و سایت های تحقیقاتی در کشور به شمار می آیند.

وی ابراز کرد:به نظر می رسد تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان از مسئله فردو عبور کرده اند و فردو به عنوان یک سایت اضافی در دسترس است.

وی علام کرد: اگر طرف مقابل تعهدات خود را نسبت به توافقنامه انجام ندهد با مرکز فردو می توانیم دوباره غنی سازی را در کشور آغاز کنیم.

نماینده مردم اردبیل،نیر و نمین در مجلس شورای گفت: اختلافات بر سر فردو همچنان وجود دارد و نباید از یاد برد که فردو کارآمدی غنی سازی صنعتی را دارد.

***آمریکایی‌ها در بحث فردو دبه کرده‌اند

دراین حال رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه قطعا توافق احتمالی هسته‌ای باید به تصویب مجلس برسد، گفت: متاسفانه شاهد بودیم بعد از توافق لوزان آمریکایی‌ها در رابطه با میزان رقم سانتریفیوژ‌ها در فردو دبه کردند.

علاءالدین بروجردی با اشاره به موضوعات مطروحه درباره اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی گفت: ما در مجلس هفتم اجرای داوطلبانه این پروتکل را توسط دولت وقت متوقف کردیم و این مصوبه تا الان به قوت خود باقی است که این نشان دهنده این است که اجرای دوباره این پروتکل تائید مجلس را می‌خواهد.

نماینده مردم بروجرد در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه افسار پروتکل الحاقی در اختیار مجلس است، افزود: قطعا مجلس در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کند، از طرفی دیگر به طور حتم در صورت تحقق توافق هسته‌ای متن این توافق باید به تصویب مجلس برسد که این موضوع شامل اصول و فروع توافق است.

بروجردی با اشاره به وجود طرح‌های مختلف در رابطه با توافق و مذاکرات هسته ای در مجلس گفت: آنچه که هم اکنون در کمیسیون امنیت ملی در دستور کار بوده، همان طرح الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته ای کشور است و نمایندگان قطعا می‌توانند نظرات خود را در این رابطه در جلسه بعدازظهر امروز ارائه کنند و این طرح با اصلاحات جدید به صحن علنی ارائه شود.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به ادعای کشورهای غربی در رابطه با لزوم بازرسی از مراکز نظامی کشور تصریح کرد: قطعا در صورت نهایی شدن مذاکرات و توافق و در صورت ورود به مرحله اجرا با نظر مجلس، به طور حتم مراکز حاکمیتی و نظامی باید از بازرسی مستثنی شوند.

بروجردی در پاسخ به سوالی در رابطه با رویکرد ایران به موضوعات مطرح شده مبنی بر تلاش برای نگارش متن نهایی توافق تا تیرماه افزود: رهبر معظم انقلاب بارها تاکید کردند که رسیدن به توافق هسته‌ای تا 10 تیرماه وحی منزل نیست بلکه حفظ منافع ملی بر توافق دارای اهمیت است و اگر از زمان تعیین شده عبور کردیم آن زمان تمدید خواهد شد.

وی با اشاره به سابقه تاریخی عهدشکنی آمریکا گفت:‌ متاسفانه بعد از توافقات صورت گرفته در مذاکرات لوزان در بحث فردو شاهد هستیم که آمریکایی‌ها در این رابطه دبه کرده‌ و اعلام کردند که این رقم مطرح شده در لوزان بالاست و حال مطالب دیگری را مطرح کرده‌اند ولی قطعا توافق هسته ای یک جاده دو طرفه بوده و به طور حتم اگر آنها دبه کنند ما هم دبه می‌کنیم.

***شفاف سازی فعالیت آب سنگین اراک، نطنز و فردو

همچنین یک عضو کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: میزان غنی سازی همچنین مسئله مربوط به فعالیت های فوردو، نطنز همچنین آب سنگین اراک باید به صورت شفاف در متن نهایی توافق مورد بررسی قرار گیرد تا بعدها موردسوءاستفاده قرار نگیرد.

 احمد شوهانی ا اشاره به اینکه  طرفین مذاکره کننده در نگارش متن نهایی توافق دغدغه هایی دارند گفت: آنچه از نظر طرف ایرانی باید به صورت شفاف مورد بحث قرار گیرد بحث لغو یک مرحله ای تحریم ها است در غیر این صورت بازنده این مذاکرات خواهیم بود.

وی ادامه داد: باید موارد مربوط به تحریم ها بسیار شفاف مطرح شود ودراین زمینه کلمات و واژه ها بسیار مهم است ونباید قابل تاویل و تفسیر باشد.باید بلافاصله چند روز پس از امضای توافق تحریم های اتحادیه اروپا، شورای امنیت،غرب و حتی تحریم هایی که  کنگره آمریکا وضع کرده لغو شود.

شوهانی گفت:باید ابهامات موجود برداشته شود و مشخص شود که تحریم های هر یک از کشورهای ذکر شده کجا و چه زمانی لغوخواهد شد،به طور خاص باید مشخص شود که دولت آمریکا چگونه می خواهد تحریم های کنگره را لغو کند آیا دولت این کشور قادر به چنین کاری خواهد بود.این مسئله دغدغه کشورمان است و باید در نگارش متن نهایی توافق مدنظر قرار گیرد.  

شوهانی همچنین بر لزوم مشخص شدن بحث غنی سازی در نگارش متن توافق تاکید کرد و گفت: میزان غنی سازی باید درمتن مورد بحث قرار گیرد مسئله مربوط به فعالیت های فوردو، نطنز همچنین آب سنگین اراک باید مورد بررسی قرار گیرد تا بعدها موردسوءاستفاده قرار نگیرد،قرار نیست که ما نیازهای مربوط به غنی سازی خود را از خارج تامین کنیم و باید به اندازه نیازمان بتوانیم درداخل کشور به آن دست یابیم.

به گفته این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی قرار نیست آب سنگین اراک تعطیل شود  وصرفا می خواهیم تغییراتی در آن ایجاد کنیم بنابراین باید موارد مربوط به فعالیت های این مراکز در متن نهایی مورد نظر قرار گیرد.و تعداد سانتریفیوژها و نسل جدید آن نیز باید مشخص شود.

وی مدت زمان نوشتن متن توافق را به دلیل مسایل ذکر شده زمان بر دانست و گفت: به همین دلیل این مسئله ظرافت و حساسیت بسیاری دارد .

شوهانی همچنین گفت: بحث نظارت طرف مقابل بر میزان غنی سازی،تعداد سانتریفیوژها و نوع آنها باید به صورت شفاف باشد.

وی درعین حال بازه زمانی 10 سال را برای توافق نهایی مناسب دانست و گفت: در این مدت قرار نیست که تحقیقات علمی ما متوقف شود و دراین مدت نیز همچنان به توسعه علمی ادامه خواهیم داد.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس همچنین درباره نیویورک به عنوان مکان تنظیم متن نهایی توافق گفت: در میان 1+5 آمریکا از همه مهمتر است همانطور که می دانیم در طی سال های گذشته به دلیل اینکه به صورت غیر مستقیم با آمریکا روبرو بودیم پیشرفت چندانی در زمینه مذاکرات نداشتیم اما از زمانیکه به صورت مستقیم با این کشور وارد مذاکره شدیم شاهد پیشرفت در مذاکرات هستیم به همین دلیل شاید بتوان گفت نگارش متن توافق درنیویورک بتواند مثبت باشد البته بعید می دانم درنهایت توافق در آنجا به اتمام برسد.